Εισαγωγή στη Λαογραφία: Ήθη και έθιμα (13Κ11)

Α Μέρος: Η λαογραφία ως επιστήμη του λαϊκού πολιτισμού. Η σχέση της με τις άλλες κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες. Η διεθνής και ελληνική ονοματοθεσία της. Έννοια, χρήσεις και καταχρήσεις του λαϊκού. 

Β. Μέρος: Επιχειρείται μια "αναστοχαστική" προσέγγιση της λαογραφίας, δεδομένου ότι, ως μια εξελισσόμενη επιστήμη που εξετάζει τις εκάστοτε νέες όψεις της κοινωνικής ζωής και της λαϊκής δημιουργίας, εντάσσεται και η ίδια σε κοινωνικοϊστορικά συμφραζόμενα και επιστημονικά ρεύματα, τα οποία διαμόρφωσαν την οπτική της για τον λαϊκό πολιτισμό από την επιστημονική της συγκρότηση το 1909 και σε όλη την πορεία της μέχρι σήμερα. Ως εκ τούτου αναλύεται, κατ' αρχάς, η προσφορά και το έργο του ιδρυτή της ελληνικής λαογραφίας Ν. Γ. Πολίτη, ο οποίος είχε συνδυάσει την εθνική διάσταση της λαογραφίας με την πανανθρώπινη διάσταση της εθνολογίας. Έπειτα, επισημαίνεται- για το α' μισό του 20ου αι.- ο ιστορικός και εθνικός προσανατολισμός των Στ. Κυριακίδη και Γ. Α. Μέγα και η σημαντική προσφορά τους στη θεωρία της επιστήμης και στον έντεχνο λαϊκό λόγο. Παρά τη σύνδεσή της όμως με την παράδοση η λαογραφία δεν έπαψε ποτέ να ασχολείται με το παρόν. Στο β' μισό του 20ου αι., με κυρίαρχη μορφή τον Δ. Λουκάτο, στρέφεται σε σύγχρονα/ νεωτερικά πολιτισμικά φαινόμενα και εισέρχεται δυναμικά και στον αστικό χώρο. Στις δεκαετίες 1970 και 1980 κυριρχούν ο Μ. Γ. Μερακλής (αστική λαογραφία και κοινωνιολογικός προσανατολισμός) και η Α. Κυριακίδου-Νέστορος (ιστορική εθνογραφία, μνήμη, συνολικότητα και ανθρωπολογικός προσανατολισμός). Το σπουδαίο και πολυθεματικό έργο των δύο τελευταίων λαογράφων λειτούργησε καταλυτικά στην παραγωγή νέας θεωρίας γύρω από τον λαϊκό πολιτισμό και στη μεθοδολογική ανανέωση της λαογραφίας, δεδομένου ότι μέσα από την επιτόπια έρευνα καταδεικνύεται συνεχώς το πολυσύνθετον και το πολύπλοκον της ανθρώπινης εμπειρίας και συμπεριφοράς, καθώς και η ποικιλομορφία και η διαφορετικότητα των κοινωνιών και των πολιτσμών. Η νεωτερική λαογραφία (Μ. Αλ. Αλεξιάδης) είναι, τέλος, ένα νέο δυναμικό πεδίο. 

Γ. Μέρος: Το τρίτο μέρος του μαθήματος επικεντρώνεται στην εννοιολογική προσέγγιση των ηθών και των εθίμων. Αναζητούνται οι υλικές και συμβολικές τους σημασίες στον άξονα του χώρου και του χρόνου. Επισημαίνεται ο διαβατήριος χαρακτήρας τους (A. Van Gennep) και αναλύεται η σημασία τους στην καθημερινότητα, στην εθνική ζωή και φυσικά στον κύκλο της ζωής.