ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΙΙ (από το 2017-18 αντικατέστησε το ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ Ι)

-Ασκήσεις προετοιμασίας από το σκηνοθέτη, για την “είσοδο” του ηθοποιού στην πρόβα. Έμφαση στο διαχωρισμό των εννοιών ζέσταμα και training (άσκηση/προπόνηση).

-Ο σκηνοθέτης και το κείμενο. Η έννοια της επείγουσας ανάγκης: κριτήρια επιλογής αποσπασμάτων από θεατρικά κείμενα.

-Η οργάνωση της πρόβας. Το ημερολόγιο πρόβας.

-Η εργασία κατανόησης του κειμένου ως συλλογική διαδικασία.

-Εξάσκηση του σκηνοθέτη στη συνθήκη: “Όχι δράση: αντίδραση!: αν ισχύει για τον ηθοποιό, ισχύει και για το σκηνοθέτη”. (Μέθοδος Viewpoints-Αν Μπόγκαρντ)

-Αξιοποίηση του σκηνικού χώρου

-“Αγκυλώσεις” του ηθοποιού κατά την εκφορά του λόγου και τρόποι αντιμετώπισής τους από το σκηνοθέτη: η ανάγκη της απεύθυνσης.

Κατά τη διάρκεια του μαθήματος η έμφαση δίνεται λιγότερο στη σχέση του σκηνοθέτη με το κείμενο και περισσότερο στην εξάσκησή του με στόχο τη δημιουργία σκηνικής ζωής (αξιοποίηση του χώρου, δημιουργία δράσεων, διδασκαλία των ηθοποιών). Με την έννοια αυτή, τα κείμενα λειτουργούν ως αφορμές. Η ουσιαστική δραματουργία είναι η ίδια η σκηνοθεσία. Επίσης δεν δίνεται έμφαση στο φωτισμό ή τη σκηνογραφία. Ως μεθοδολογικά εργαλεία, χρησιμοποιούνται στοιχεία από  τη μέθοδο Viewpoints της Αν Μπόγκαρντ. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην ποιότητα της σχέσης του σκηνοθέτη με τον ηθοποιό. Οι φοιτητές διδάσκονται μία σειρά ασκήσεων τις οποίες καλούνται να εφαρμόσουν συνεργαζόμενοι με τους ηθοποιούς. Η σκηνοθεσία αντιμετωπίζεται ως σύνθεση των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από ασκήσεις των ηθοποιών. Ο Γκροτόφσκι μιλά για την ανάγκη αυτενέργειας του ηθοποιού, ώστε οι πειθαρχημένες ασκήσεις να αποκτούν στο τέλος ένα νόημα. Η εξάσκηση του σκηνοθέτη στο να μπορεί να εξασφαλίσει στον εαυτό του και στον ηθοποιό συνθήκες ισορροπίας ανάμεσα στην πειθαρχία και την αυτενέργεια, είναι το τελικό ζητούμενο του μαθήματος. 

Οι φοιτητές καλούνται να συνεργαστούν μεταξύ τους και να διαχειριστούν μικρά αποσπάσματα από θεατρικά κείμενα, με στόχο την παρουσίαση ενός σκηνικού γεγονότος διάρκειας τεσσάρων λεπτών στο τέλος του εξαμήνου. Εκτός από την παρουσίαση, στο τέλος του εξαμήνου, κάθε φοιτητής παραδίδει ένα αναλυτικό ημερολόγιο πρόβας.

Ανάμεσα στα μαθήματα οι φοιτητές θα πρέπει, με δική τους ευθύνη, να οργανώνουν πρόβες και να εργάζονται πάνω σε ζητούμενα που τους έχουν τεθεί. 

• Ανατόλι Βασίλιεφ, Επτά ή οκτώ μαθήματα θεάτρου, Αθήνα, Κοάν, 2008.
• Dusigne, J-F. (επιμ.), Από το Θέατρο Τέχνης στην τέχνη του θεάτρου. Επιλογή και απόδοση: Μάγια Λυμπεροπούλου, Πάτρα, ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πάτρας, 2002
• Β. Ε. Μέγιερχολντ, Κείμενα για το θέατρο (μετάφραση, επιμέλεια: Αντώνης Βογιάζος). Αθήνα, Ιθάκη, 1982
• Σόνια Μουρ, Το σύστημα Στανισλάβσκι: Η επαγγελματική εκπαίδευση του ηθοποιού (μετ. Ανδρέας Τσάκας). Αθήνα, Παρασκήνιο, 2001.

• Centre International de formation en Arts du Spectacle, (α.επιμ.), Anatoli Vassiliev: maître de stage, Carnières-Morlanwelz, (Belgique), Lansman, 1997.
• Eugenio Barba (επιμ.), Jerzy Grotowski: Towards a Poor Theatre, New York, Routledge, 2002.
• Denis Bablet, Ιστορία σύγχρονης σκηνοθεσίας: 1ος τόμος: 1887-1914 (μτφ. Δαμιανός Κωνσταντινίδης), Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 2008.
• Γιάννα Βιδάλη – Ιωάννα Ρεμιεδάκη (επιμ.), Μιχαήλ Μαρμαρινός, η σκηνοθεσία ως δραματουργία: Εθνικός Ύμνος, ένα θεώρημα για την ομαδικότητα, Αθήνα, Κοάν, (α.χ.)
• Εουτζένιο Μπάρμπα, Νικ. Σαβαρέζε, Η μυστική τέχνη του ηθοποιού. Ένα λεξικό θεατρικής ανθρωπολογίας. Αθήνα: Kοάν, 2008.
•  Anne Bogart και Tina Landau, Το βιβλίο των Viewpoints: πρακτικός οδηγός των Viewpoints  και της σύνθεσης, (μεταφρ. Νάντια Φωσκόλου), Αθήνα, Πατάκης, 2020.
• Jacqueline Jomaron, Ιστορία σύγχρονης σκηνοθεσίας: 2ος τόμος: 1914-1940 (μτφ. Δαμιανός Κωνσταντινίδης), Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 2009.
• Αν Μπόγκαρντ, Ένας σκηνοθέτης προετοιμάζεται, Αθήνα, εκδ. Παπακώστα, 2009.
• Πίτερ Μπρουκ, Νήματα χρόνου, Αθήνα, Κοάν, 2001
• Patrick Pezin, Le livre des exercices à l’usage des acteurs, Saussan, L’Entretemps, 2002.
• Τόμας Ρίτσαρντς, Για τη δουλειά με τον Γκροτόφσκι πάνω στις σωματικές δράσεις,  (μτφ. Κωνσταντίνος Αν. Θέμελης), Αθήνα-Γιάννινα, Δωδώνη, 1998.
• Κονσταντίν Στανισλάφσκι, Η ζωή μου στην τέχνη (τ. Α-Β), (μτφ. Άγγελος Νίκας), Αθήνα, Γκόνης, 1980.

Τελική δημόσια παρουσίαση πρακτικών σκηνικών εφαρμογών καλλιτεχνικής δημιουργίας με τη μορφή θεατρικής παράστασης πολύ σύντομης διάρκειας (έως 4’). Η παρουσίαση συνοδεύεται από γραπτή εργασία τεκμηρίωσης. Το περιεχόμενο της εργασίας συνεκτιμάται για τον καθορισμό της τελικής βαθμολογίας.

Η αξιολόγηση είναι ατομική και εξετάζει το βαθμό πληρότητας της σκηνοθετικής πρότασης του φοιτητή βάσει των παρακάτω κριτηρίων:

Αξιοποίηση σκηνικού χώρου

Ικανότητα εμβάθυνσης στη δραματουργία

Τεκμηρίωση της πρότασης βάσει του ερωτηματολογίου του Πατρίκ Παβίς.

Διαχείριση έμψυχου δυναμικού κατά τη διάρκεια της θεατρικής πρόβας

Στα καλλιτεχνικά μαθήματα, ειδικά στους τομείς της Υποκριτικής και της Σκηνοθεσίας, τα κριτήρια αξιολόγησης τα κριτήρια εμπεριέχουν πάντοτε ένα βαθμό υποκειμενισμού. Για να αποφευχθεί ο κίνδυνος αδικιών ή έντονου υποκειμενισμού, οι αξιολογήσεις και οι παρατηρήσεις γίνονται δημόσια κατά τη διάρκεια των μαθημάτων. Επίσης, στην αρχή του εξαμήνου οι φοιτητές πληροφορούνται τα ειδικά κριτήρια αξιολόγησης που ισχύουν για το συγκεκριμένο μάθημα.

Το βιβλίο των Viewpoints: Πρακτικός οδηγός των Viewpoints και της Σύνθεσης

Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 94690729

Έκδοση: 1/2020

Συγγραφείς: Bogart Anne, Landau Tina

ISBN: 978-960-16-8367-6