Μετασχηματισμοί του Κράτους και Πολιτική Θεωρία

Βασικά Ερωτήματα: 

Μέσα από ποιες θεσμικές διαδικασίες αναδύεται το κράτος ως επικρατέστερη μορφή πολτικής οργάνωσης στην Ευρώπη; 

Με ποιόν τρόπο οι νεοπαγείς δικαστικοί  και δημοσιονομικοί θεσμοί  οδηγούν στην εξασθένιση της επιρροής των τοπικών ευγενών και ενισχύουν τον κεντρικό ηγεμόνα; 

Ποια είναι τα βασικά χαρκτηριστικά της πρώιμης γραφειοκρατίας και από ποιούς αυτή στελεχώνεται; 

 Βιβλίο : Τζόζεφ Στρεγερ, Γιατί γεννήθηκε το Κράτος, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. 

Βααικά Ερωτήματα:

Ελέω θεού ηγεμόνας: Η ανάδυση της αδιαίρετης κυριαρχίας ως πολιτική θεωρητική θεμελίωση του απολυταρχισμού. Ποιές είναι οι πηγές της και ποια τα όρια της; 

Ποιος είναι ο κοινωνικός συσχετισμός ισχύος που στηρίζει την αναπαραγωγή του απολυταρχικού συστήματος εξουσίας; 

Η γέννεση της οικονομικής πολιτικής . Ο Μερκαντιλισμός ως μέθοδος πολιτικής διαχειρήσης του Πλούτου. 

Η εξέλιξη της δημοσιονομικής πολιτικής σε μέσο χρηματοδότησης των πολέμων. 

Ποίος ο ρόλος της εκτελεστικής εξουσίας στο πλαίσιο του απολυταρχισμού. 

Βιβλία

Πέρυ Αντερσον, Το Απολυταρχικό Κράτος, Αθήνα, Οδυσσέας. Κεφάλαιο 1. Το απολυαρχικό κράτος στη Δύση, Κεφάλαιο 2. Τάξη και Κράτος Προβλήματα περιοδολόγησης.     Θα το βρείτε σε αρχείο στα έγγραφα σε μορφή djvu άρα πρέπει να κατεβάσετε το djvu reader για να το διαβάσετε. 

Isaac Rubin , Ιστορία Οικονομικών θεωρίων, Αθήνα, Κριτική, Κεφάλαιο 1. Η εποχή του εμπορικού κεφαλαίου, Κεφάλαιο 2. Εμπορικό Κεφάλαιο και Μερκαντιλιστική πολιτική στην Αγγλία τον 16ο και τον 17ο αιώνα. κεφάλαιο 3. Τα γενικά γνωρίσματα της Μερκαντιλιστική Βιβλιογραφίας.  Θα το βρείτε σε άρχειο djvu στα έγγραφα βλ. παραπάνω. 

Γιώργος Ρούσσης, Το Κράτος, Αθήνα, Γκοβόστη, Κεφάλαιο 3 Ζαν Μποντέν.  Θα το βρείτε σε αρχείο pdf στα έγγραφα. 

Βασικές θεματικές :

Κρίση νομιμοποίησης του απολυταρχικού κράτους. Τι μορφές παίρνει  η αμφισβήτηση του δόγματος της αδιαίρετης κυριαρχίας μέσα από τις θεωρίες Κοινωνικού Συμβουλαίου; 

Χτίζοντας την εθνική ταυτότητα. Μέσα από ποιες διαδικασίες των κρατικών μηχανισμών  οι πληθυσμοί ενσωματώνονται στην πολιτική ενότητα του έθνους-κράτους; 

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης γραφειοκρατίας και ποιες οι διαδικασίες νομιμοποίησης της; 

Κοινωνικοί συσχετισμοί και η μάχη της ηγεμονίας για το κράτος. Η άνοδος των κοινοβουλίων τον 19ο αιώνα. 

Η σύγκρουση κράτους-εκκλησίας και οι συνέπειες της στην οικοδόμηση των σύγχρονων νεωτερικών κρατών. 

Βιβλία 

Για τις θεωρίες Κοινωνικού Συμβολαίου 

Βλ. αντί πολλών: 

 Μανώλης Αγγελίδης, Θανάσης Γκκιούρας (επιμ.), Θεωρίες του Κράτους και της Πολιτικής, Αθηνα, Σαββάλας.  Τα σχετικά κομμάτια που αφορούν Χομπς, Λοκ, Ρουσσω. 

Άρης Στυλιανού, Θεωρίες Κοινωνικόυ Συμβουλίου, Αθήνα, Πόλις.  Κυρίως την εισαγωγή και τα σχετικά κεφάλαια Χομπς, Λοκ, Ρουσσω. 

Αμφότερα τα βιβλία υπάρχουν στη βιβλιοθήκη. 

Βλ. Επίσης. Michael Mann, Οι Πηγές της κοινωνικής εξουσίας, τόμος Β’, Αθήνα. Πόλις.  Ειδικά τα κεφάλαια  7, 12, 13, 14 και 20. 

Τα δύο τελευταία χρησιμεύουν και για την επόμενη συνάντηση. Υπάρχει στη βιβλιοθήκη. 

Βαικές θεματικές 

 Η ανάδυση της αγοράς ως αυτορυθμιζόμενου συστήματος. Ποια είναι τα όρια της κρατικής παρέμβασης στην οικονομία; 

Ωφελιμισμός και φιλελευθερισμός ως συστήματα διακυβέρνησης. 

Μάζες και δημοκρατία: Το αίτημα επέκτασης της δημοκρατίας, η άνοδος του εργατικού κινήματος και τα όρια των θεσμών της αστικής δημοκρατίας στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.

Η δημιουργία πολιτικών κομμάτων και η μεταβολή της ισορροπίας ανάμεσα στην εκτελεστική και τη νομοθετική εξουσία. 

Η κοινωνική ανισότητα ως πρόβλημα της κρατικής πολιτικής. 

Υλικό 

Καρλ Πολανυι, Ο Μεγάλος μετασχηματισμός, Αθήνα, Νησίδες,  κεφάλαια 5, 6 ,10, 12,13, 

Μαξ Βέμπερ, Οικινομία και Κοινωνία, Αθήνα, Σαβάλας, τομ.5. το κεφάλαιο για τη γραφειοκρατία. 

Για το μαζικό κύμα εκδημοκρατισμού του 19ου αιώνα βλ. ενδεικτικά 

Eric Hobsbawm, Η εποχή του κεφαλαίου, Αθήνα, ΜΙΕΤ,  τα κεφάλαια ε και ζ.  επίσης του ίδιου Η Εποχη των αυτοκρατοριών, κεφάλαια 4, 5 και 6.  Υπάρχουν στη βιβλιοθήκη. 

Η δημοκρατία ενάντια στον καπιταλισμό. Η επιστροφή του δόγματος της απόλυτης κυριαρχίας ως απάντηση στις πιέσεις για διεύρυνση της εξουσίας μέσω του εκδημοκρατισμού. 

Καισαρισμός και Βοναπαρτισμός. Η κρατική γραφειοκρατία ενάντια στους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς. 

Οι δικτατορίες του μεσοπολέμου ως καθεστώτα εξαίρεσης που προκύπτουν από την οικονομική κρίση. 

Το Κράτος έκτακτης ανάγκης ως παθητική επανάσταση. 

Η ταξική ισορροπία και οι ταξικοί συμμαχίες ως παράγοντες δημιουργίας καταστάσεων εξαίρεσης. 

Υλικό 

Νίκος Πουλαντζάς, Φασισμός και Δικτατορία, Αθήνα, Θεμέλιο, σ.345 -402. όπου και αναλύεται θεωρητικά το Κράτος Έκτακτης Ανάγκης. 

Barrington Moore, Οι κοινωνικές ρίζες της δικτατορίας και της δημοκρατίας, Αθήνα, Κάλβος, Κεφάλαια VII-VIII.  

Giorgio Agabin, Κατάσταση Εξαίρεσης, Αθήνα, Παττάκη, το πρώτο κεφάλαιο όπου αναλύονται παραδείγματα καταστάσεων εξαίρεσης. 

Αντόνιο Γκράμσι, Αμερικανισμός και Φορντισμός, Αθήνα, Ασυνέχεια. κεφάλαια 1, 2, 3, 6, 10, 11

Καρλ Σμιτ, Η έννοια του πολιτικού, Αθήνα , Κριτική. 

Η δημοκρατία μαζί με τον καπιταλισμό. Το νέο “κοινωνικό συμβόλαιο” των μεταπολεμικών ευρωπαϊκών κρατών στη βάση της ευημερίας. 

Ο μετασχηματισμός του κρατικού μηχανισμού με στόχο την παρέμβαση στη λειτουργία της οικονομίας. Κοινωνική, οικονομική και δημοσιονομική πολιτική στο πλαίσιο του Κεϋνσιανισμού. 

Η κοινωνική πολιτική ως βάση της ευημερίας. Η “ιδιότητα του πολίτη” ως εργαλείο αναδιανομής και υπέρβασης των κοινωνικών ανισοτήτων. 

Τα αντιφατικά στοιχεία της νομιμοποίησης- Κρίση του Κοινωνικού Κράτους και η άνοδος του νεοφιλελευθερισμού. 

Υλικά 

T.H.Marshall, Η ιδιότητα του Πολίτη, Αθήνα, Guttenberg. 

Ian Gough, Η Πολιτική Οικονομία του Κοινωνικού Κράτους, Αθήνα, Σαββάλας. Κεφάλαια 1,3,4. 

Διονύσης Γράβαρης, Δύο Ιστορικές μορφές κοινωνικού κράτους. υπό δημοσίευση κείμενο 

Λουδοβίκος Κωτσονόπουλος, Ελλειμματική δημοκρατία: Η  κοινωνική πολιτική την περίοδο της διαρκούς δημοσιονομικής λιτότητας, υπό δημοσίευση κείμενο